11. Một điều dễ thấy là chủ thuyết duy vật thực dụng đã vô tình hạ thấp các giá trị văn hóa tinh thần. Nhiều giá trị văn hóa cả vật thể lẫn phi vật thể đã bị đánh đổ hoặc bị tàn phá.
Đặc biệt khi người theo chủ thuyết đó lại có thế lực trong tay thì sự tàn phá càng nhanh chóng và khốc liệt. Nhiều giá trị văn hóa bị khép vào tội duy tâm, phản động. Các tôn giáo khác bị bài xích. Nhiều đức tin bị phá bỏ. Đa số dân chúng đã không còn theo tôn giáo nào, không có đạo. Mà đạo là con đường để đi. Không có con đường để đi dẫn tới mò mẫm, bế tắc. Ngay cả tôn giáo mới cũng đang dò dẫm, đang mày mò để tìm một lối đi. Trong khi chiếc cầu trở lại bến xưa đã bị đánh sập thì con đường phía trước vẫn chưa biết về đâu.
Thời gian chưa nhiều từ khi TGM với chính quyền của nó lên ngôi nhưng cũng đủ để thấy đạo đức xã hội đã xuống cấp nghiêm trọng thế nào. Truyền thống nhân nghĩa, đạo lý, tình cảm, nếp sống bị đảo lộn. Triết lý duy vật thực dụng kích thích nhu cầu vật chất và các dục vọng tầm thường. Thói giả dối, tham lam, háo danh, ích kỷ, vô cảm, cùng các tệ nạn xã hội … hiện diện ở mọi nơi mọi lúc, từ chốn công đường, đến học viện, nhà trường, bệnh viện, từ thành thị đến nông thôn vùng sâu vùng xa.
12. Môi trường tự nhiên bị xuống cấp, tài nguyên thiên nhiên bị tàn phá nặng nề và bị khai thác cạn kiệt. Chỉ với vài chục năm mà rừng tự nhiên gần như không còn. Động vật hoang dã và những cây thuốc, những cây gỗ quý gần như tuyệt chủng. Đa dạng sinh học bị giảm sút nghiêm trọng. Đất, nước kể cả đại dương và không khí đều bị ô nhiễm...
Những điều trên không chỉ là hậu quả của hệ thống quản lý và điều hành kém hiệu lực mà còn do sự thúc đẩy của một hệ ý thức duy vật thô thiển và thực dụng. Có thể những người sáng tạo ra hệ ý thức này không nghĩ như thế, nhưng số đông tăm tối khổ đau thì không thể nghĩ khác hơn. Mọi lý thuyết cao siêu chỉ dành cho một thiểu số tinh hoa, còn đại đa số dân chúng, nếu có được học cũng chỉ hiểu phần thực dụng nhất. Ngay như toán học, là môn được học nhiều nhất từ phổ thông tới đại học, cả trên đại học và cũng là môn được dùng tới nhiều nhất, vậy mà có mấy ai hiểu được gì và áp dụng được gì ngoài bốn phép tính cọng trừ nhân chia. Hoặc giả là cách mạng, cái vừa là tính từ vừa là danh từ lại vừa là động từ này mấy ai đã hiểu được khác hơn cách hiểu của AQ: “cách mẹ cái mạng của nó đi”!
Khi người ta sùng bái vật chất, người ta duy vật thì không còn sợ ma quỷ, không còn thành kính thần linh, người ta phá bỏ các giới luật, không tin vào nghiệp chướng, thì người ta cảm thấy tự do hơn, mạnh hơn, và người ta tàn bạo hơn, tham lam hơn. Người ta đã hành xử với nhau và hành xử với thiên nhiên theo lối đó. Và kết cục đã tới rất nhanh. Chỉ mấy chục năm thôi sức tàn phá đã bằng cả mấy thế kỷ.
13. Vào thời điểm rực rỡ nhất, vinh quang nhất của TGM, người ta đã say sưa với chiến thắng. Ấy là lúc đánh đổ được kẻ thù một mất một còn, là lúc nắm lấy quyền lực và thâu tóm các lợi ích, là lúc người ta tuyên bố làm chủ thiên nhiên, làm chủ xã hội, là lúc lớn tiếng đòi chinh phục cái này cái kia kể cả chinh phục vũ trụ. Ấy là lúc mà TGM tỏ ra kiêu căng ngạo mạn nhất. Chưa có một tôn giáo nào như vậy. Có thể gọi đó là thói ngạo mạn CM.
Thói ngạo mạn này làm cho người ta không dễ gì nhận ra những sai lầm, những lỗ hổng lý luận, hoặc những nghịch lý, những mâu thuẫn nội tại trong lòng một pháp, một học thuyết. Nhân loại đã phải cố gắng rất nhiều để khẳng định nhân cách, nhân phẩm, để nâng tầm Người lên trên cái dung tục tầm thường. Nhân loại cũng đã tìm cách để giải thoát mọi chúng sinh khỏi bể khổ trầm luân bởi tham sân si. Nhưng TGM lại đưa con người trở về với cội nguồn của khổ đau. Đấy là sự chế ngự của của cải vật chất, của tham lam thù hận, và tàn bạo hơn là của sự đối kháng không cùng bất chấp thủ đoạn và bạo lực.
Ngạo mạn và thủ đoạn là điều mà giáo chủ của TGM có thể đã không nghĩ tới. TGM và quyền lực cũng là điều mà các giáo chủ có thể cũng đã không nghĩ tới. Miếng bánh quyền lực và quyền lợi sẽ được chia không đều có thể cũng là điều mà giáo lý cũng đã không tính tới. Các thánh tông đồ và các giáo dân của TGM đã vấp phải cái kết cục đó. Cùng với sự tha hóa bởi chiếm hữu thì ngạo mạn và thủ đoạn sẽ là nghiệp chướng của TGM, của mọi tín đồ và của cả nhân loại lầm than. Một kết cục tất yếu sẽ đến, đó là sự phát động một cuộc thánh chiến mới của những người lao khổ với tầng lớp địa chủ tư sản mới (TB đỏ) theo cái kiểu TGM đã tiến hành. Hoặc là, khôn ngoan hơn, đó là sự rút lui lặng lẽ của TGM.
Một tôn giáo khác đã manh nha, không gắn với một học thuyết một giáo lý nào, cũng không có giáo chủ. Đấy là đồng tiền. Đồng tiền là tiên là Phật, là … Có vẻ như tôn giáo này ôn hòa hơn, không có tuyên chiến bạo lực. Nhưng đồng tiền cuối cùng cũng chỉ là chỉ số của lợi ích. Mà vì lợi ích thì bất chấp thủ đoạn. Vậy thì, ĐỒNG TIỀN xem ra cũng chỉ là biến tướng của TGM, của chủ thuyết “vật chất quyết định ý thức” mà thôi. Một vòng xoáy khác, một chu kỳ mới lại tiếp diễn. Nhân loại sẽ còn lầm than biết bao nếu không đoạn tuyệt được nó.
14. Như một phép thử, một bộ phận không nhỏ nhân loại đã chọn TGM, và dần dà đã nhận ra mình nhầm giữa một tôn giáo và một thể chế, giữa giáo hội và quyền lực, giữa giáo lý và quyền lợi. Đồng thời nhân loại cũng đã tìm ra một giải pháp cho trật tự và công bằng xã hội, đó là xây dựng nhà nước pháp quyền, xã hội dân sự và thể chế dân chủ. Trong đó “mọi người đều có quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Những giá trị phổ quát nhất của nhân loại đang dần hình thành và từng bước được phổ cập. Những mô hình của nó đang rõ nét dần và phần đông nhân loại đang hướng tới. Phần đời có như vậy, tạm coi là được, dẫu cho còn lắm chông gai.
Dẫu sao thì kiếp nhân sinh vẫn không tránh khỏi khổ đau. Có những khổ đau mà cái gốc ở ngay trong tâm mình. Vì vậy cần có phần đạo nhằm trì kiến tu tập để tự giải thoát, cũng là một cứu cánh. Và thành tâm cầu nguyện nhằm tới sự cứu rỗi cũng là một cứu cánh không tồi.
Đạo và đời cùng song hành. Nhưng tôn giáo và quyền lực đừng để song hành. Tôn giáo giảỉ thoát nhân sinh, cứu vớt chúng sinh. Tôn giáo không nên dùng quyền lực để áp chế chúng sinh, càng không thể dùng quyền lực để giành dật lợi ích cho riêng mình. Tôn giáo không nên để tha hóa cùng quyền lực.
Nếu lại có một TGM, hãy xem xem nó có gắn với quyền lực hay không, và quyền lợi nếu có thì sẽ thuộc về ai.
