CÁI GÌ CŨNG KHÔNG BIẾT

    Tôi vào phòng lương thực để đổi sổ gạo. Tôi ngồi chờ theo thứ tự. Ở bàn giấy có anh gì đó nói rất to:
    -Bù giá là thế nào? Tôi đi công tác, không kịp mua lương thực, có chứng nhận của cơ quan hẳn hoi đây. Phải bán cho tôi chứ!
    -Nhưng đã quá tháng rồi. Không bán.
   - Có quá tháng thì tôi mới phải làm giấy, mới phải đi xin, chứ không quá tôi đến đây làm gì?
   - Xin cũng không được, anh phải nhận bù giá.
   - Thế thì tôi ăn cái gì? Làm sao mà sống?
   - Không biết. Anh vẫn sống đấy thôi.
   - Thế phải chết mới được mua lương thực à?
   - Không biết. Quá tháng không mua thì chỉ bù giá bằng tiền. 
Có chủ trương hẳn hoi vậy rồi. Bù giá không có nghĩa là cắt tiêu chuẩn của anh, mà là trả tiền cho anh để anh tự túc lương thực.
   - Thế cầm tiền tôi mua ở đâu? Ở chợ à? ở chợ bấy nhiêu tiền chỉ mua được một phần ba tiêu chuẩn. Chẳng lẽ anh không biết?
   - Đã bảo là có chủ trương của cấp trên vậy rồi. Còn anh mua ở đâu tôi không biết. Có thắc mắc anh đi mà gặp lãnh đạo.
   - Cái gì cũng không biết. Không biết. Không biết mà ngồi đấy. Ăn tốn cơm nhân dân.
   - Anh ăn nói thế đấy à? Thế mà cũng là cán bộ thông tin tuyên truyền. Xì!
   - Tôi nói thế đấy. Tôi còn nói nữa, nói ở khắp mọi nơi. Các anh phải biết rằng tôi chỉ cần nói một lời trên loa là cả huyện này nghe. Các anh tưởng mình là vua là quan hay sao. Các anh phải biết rằng đài báo mà đã nhắc đến là cái danh tiên tiến hão của các anh sẽ đi toi. Các anh đừng có quyền thế, đừng có làm xằng. Số lương thực không bán cho tôi các anh lại nhập vào khoản thu mua được chứ gì? Thế là các anh thu mua được nhiều hơn chứ gì, vượt chỉ tiêu chứ gì? Phần độn không có, các anh lại bù giá; lại xem như thu mua lại nếu ai đó không nhận độn. Có quái đâu mà nhận. 20%, 30% định lượng lương thực mua lại được. Chà, vượt mức kế hoạch qua nhỉ. Chẳng phải đổ tí mồ hôi công sức gì, mà thu mua được nhiều thế. Thành tích ghê gớm thật. Các anh được thưởng phải không? Đấy, tôi biết tỏng các anh. Không dài dòng, anh có bán lương thực cho tôi không thì bảo.
   Cái anh gì ở thông tin càng nói thì cái anh gì lương thực càng đớ người ra, ngây như phỗng.
   Bỗng có ông gì đấy, chắc là trưởng phòng lương thực hối hả đi vào:  - Các đồng chí thông cảm, đồng chí thông cảm. Ông nói nhỏ nhẹ, hai tay nắm lấy nhau trước bụng. - Có gì chưa thông ta cùng nhau giải quyết, đừng to tiếng thế. Còn đồng chí, vâng, vâng đồng chí thông tin, vâng, thế này không phải, mời đồng chí sang phòng tôi. À, giấy tờ của đồng chí này đâu, đưa đây cho tôi. Vâng, mời đồng chí sang phòng tôi, tôi sẽ nghiên cứu và trả lời đồng chí. Vâng, ngay bây giờ. Quả thực công việc cũng có lúc rất phức tạp, mong các đồng chí thông cảm.
   Ông xoa xoa hai bàn tay vào nhau. Còn tôi, ngồi sần cả người, xuýt nữa thì quên không biết mình đến đây để làm gì. Vừa lúc ấy tôi nghe nhắc đến tên mình. Tôi giật thót cả người, lạy trời, đừng bắt con phải đến chốn này.

Tìm trong vở nháp QP 1984-1985
 

ĐỜI CHƯA ĐẾN NỖI NÀO

   Dân mình có thói quen, hễ đi qua cửa hàng bách hóa là ghé vào xem cho đỡ thèm và cho vui mắt, tiện có gì bán thì mua. Tôi cũng vậy và hôm nay thấy có bày bán đèn chai. Bệnh nghiện thuốc lào nhắc tôi mua một chiếc về thay cho cái đèn làm bằng lọ mực cửu long, rồi vặn nhỏ leo heo cho đỡ tốn dầu.
   -Chị ơi làm ơn bán cho tôi chiếc đèn.
   -Đèn bể hết rồi, không bán.
   -Thế thì bán cho tôi cái cổ đèn vậy.
   Tôi tính mua cái cổ về lắp vào lọ mực là lại thành đèn.
   -Cổ lại bán theo đèn.     - Cô mậu dịch viên bẻ lý. Tôi đành tưng hửng. Thôi được, tôi hỏi mua diêm.
   -Diêm phân phối cơ quan.  Cô trả lời gọn lỏn.
   Biết làm sao được. Tôi ra chợ mua một bao diêm với giá gấp sáu.
Về nhà bật diêm lên, hút điếu thuốc lào tụt nõ, phà khói lên rồng rắn. Khoái thật. Đời chưa đến nỗi nào, vẫn còn có cái gì đáng sống.

Tìm trong bản nháp QP 1985.

BUỔI LIÊN HOAN

      Người ta đã chuẩn bị cho buổi liên hoan này từ hơn một tuần, vậy mà đến giờ này vẫn chưa đâu vào đâu. Hai giờ chiều, trời nắng oi ả. không ai muốn đâm đầu vào bếp. Vào đấy thì mồ hô mồ kê, nước mắt nước mũi cứ tuôn ra như suối. Đến bữa, xong đâu vào đấy còn ăn uống thế nào được nữa. Chỉ có mấy anh đi ra đi vô, mấy ông tiếp khách và mấy ông khách đến muộn là ngon miệng hơn cả. Ai cũng biết vậy, nên ai cũng muốn đi ra đi vào, uống chén nước, hút điếu thuốc và chào xã giao đôi lời với khách.
     Hai con chó được trói kỹ nằm ở góc bếp rướn cặp mắt đau khổ nhìn ông đi qua, nhìn bà đi lại như vàn nài: có giết thì giết nhanh đi, chứ nỡ đâu trói hoài như vậy. Hồi sáng nó còn kêu còn sủa. Giờ thì nó nằm rên ư ử. Chắc là nó muốn nói một điều gì. Khi sủa là nó đang ức, đang chửi cái giống người tàn bạo. Khi kêu ăng ẳng là nó muốn cho trời đất biết nỗi oan ức khôn cùng của nó. Một đời nó trung thành với chủ: khi chủ đi nó lưu luyến tiễn chân, lúc chủ về nó mừng rỡ vẫy đuôi chào đón, đêm hôm khuya khoắt nó thức canh cho chủ yên lòng... Giờ nó rên ư ử là nó xót xa cho thân phận của mình. Kể cũng tội, cặp mắt của nó hết nhìn theo người này sang người khác mỗi khi có ai đó ngang qua. Nhưng mà có ai hiểu ngôn ngữ của nó, càng không ai nhìn đến nó. Trong khi ai cũng nhớ câu: "Chết ba tiếng trống, sống miếng dồi chó".
     Dồi chó mà ngon đến vậy thì rồi, cuối cùng lời rên rỉ khẩn cầu của hai con chó cũng được chấp nhận. Khoảng sáu giờ chiều tất cả đã được bày lên bàn. Thịt nấu nhựa mận, thịt hấp, lòng chay thái, dồi nướng cắt khúc, rau xào, rau thơm cùng một lúc bốc mùi ngậy lên. Nổi bật nhất là mùi đặc trưng của thịt chó gồm hỗn hợp riềng, sả, lá tắt, ruốc, mắm, mật, mẻ. Rồi mùi mỡ cháy, mùi húng lìu, rồi tỏi, lạc rang, rồi húng chó lá mơ...chẳng biết nói thế nào.
      Mọi người đã tề tựu quanh mấy chiếc bàn, trừ vài người kỹ tính đang đợi đi mời. Trong khi tưởng như mọi người đang ngây ngất và lo nuốt nước bọt, thì bỗng có mấy tiếng dửng dưng gọn lỏn buông ra: Hơi mặn! Ai nấy sực tỉnh. Hơi mặn! Trời đất!
     Vài người sốt ruột gõ bát inh ỏi trong khi thủ trưởng tuyên bố lí do. Cũng trong khi đó người ta tranh thủ mở nút các chai rượu và rót sẵn ra bát, (trừ mâm khách có chén). Không ai nghe ra thủ trưởng nói gì. Dưới này có vị đã la lên: Mặn thật! như để khẳng định cái ông gì ban nãy có cái mũi thính thật, và cũng là để tuyên bố: Bắt đầu!
     Phòng tiệc lặng đi một lúc. ở đây không có thủ tục nâng cốc chúc mừng, hay cạn chén mừng...Chẳng gì cả. Của ai nấy uống. Để nhắm với rượu cần có món ngon, khi giọt rượu cuối cùng vào cổ thì miếng dồi chó cuối cùng rời đĩa.
     Mấy con chó cắn nhau ầm ĩ ngay dưới gậm bàn khi khúc xương đầu tiên được thả xuống. Rồi nhiều khúc xương khác... cho đến khi da cũng được thả xuống thì một ông khách hốt hoảng la lên bởi hai con chó tranh nhau miếng da đớp phải gấu quần. Phía bàn khách có tiếng mắng chó của chủ. Phía bàn chủ vẫn im lặng, đêu đặn, thịt từ đĩa đi lên mồm, từ mồm trôi xuống cổ, từ cổ rơi vào dạ dày. Ở đó càng lặng lẽ hơn, nó được nhào bóp, được tiêu hóa, được thấm qua ruột vào máu. Máu lên mặt cùng với rượu. mặt ông này thì đỏ gay, mặt ông kia thì tái mét.
     Hình như có người say. Bắt đầu say. Say thì phải nói. Người say nói, người say hưởng ứng. Người say đưa ra cái thuyết:
    _ Trong giống chó có hai loại. Một loại không ăn thịt chó, thì hẳn là chó; một loại ăn thịt chó, thì gọi là má. 
     Người say tranh cãi. Họ không có ý xác minh định nghĩa trên đây có hợp logic hay không, mà họ muốn khẳng định rằng mấy con dưới gậm bàn đích thị là má, còn mấy con mà họ vừa chén thì hẳn là chó. Chó không ăn thịt chó thì chó vẫn có cái gì đó trong sạch và cao quý hơn má. Con người phải ăn thứ trong sạch, chúng ta chỉ ăn thịt chó chứ không ăn thịt má. (Nói vậy thôi, sáng mai tỉnh rượu, chẳng có con nào được gọi là má, kể cả mấy con dưới gậm bàn. Tất cả đều là chó, con nào cũng trong sạch, con nào cũng có thể cho thứ dồi mà người sống chưa được ăn thì ân hận trọn đời).
     Bữa liên hoan cứ thế tiếp tục, khi thăng khi trầm, cho đến khi ngưng hẳn. Nghĩa là khi vị nào vị nấy đều phải vịn vào thành bàn mà đứng dậy. Mồm mép vị nào cũng bóng nhẫy. Hơi thở vị nào cũng sực nức những rượu và mồ hôi vị nào cũng có mùi đặc trưng của thịt chó.
     Đến lúc này không còn ai nhớ ra lúc nãy thủ trưởng tuyên bố những gì. Nghe đâu bổi liên hoan này có đến ba mục địch, năm ý nghĩa. Tôi cũng là người trong cuộc, lại là chủ nhà nữa, mà bóp óc nghĩ mãi không biết ba mục đích năm ý nghĩa là gồm những thứ gì. Chứ mà tôi biết chắc buổi liên hoan này có hai con chó, mấy chai rượu, cùng vài ba chục vị ngồi ăn trên bàn không kể mấy con má gặm xương dưới đất.

     Tìm trong bản nháp QP 1974.

NGƯỜI ĐI SĂN

Tìm trên giá sách

NGƯỜI ĐI SĂN

1973

Chưa có đêm nào tối như đêm nay. Trong rừng đi cách một tầm tay với đã sợ lạc nhau rồi.Đâu là rừng, đâu là khoảng trống, đâu là bụi rậm, không thấy. Đâu cũng như đâu, khắp nơi là màn đêm, là bóng tối. Một tiếng động nhỏ cũng vang rất xa, một ánh đom đóm cũng nhìn rất rõ. người đi săn đi theo trí nhớ.

Đêm nay những người đi săn có kinh nghiệm mừng thầm. Thế là họ đi vào rừng. Họ đi nhanh và êm. chỉ có hơi thở truyền tín hiệu từ người này sang người khác. Thở mạnh là lên dốc, nín lặng là chuẩn bị.

Ở một lâm trường nọ vào một đêm như đêm nay cũng có người đi săn. Anh ta đi một mình dọc theo đường ô tô rồi sẽ rẽ vào một lối nhỏ giữa rừng...

Sắp tới chỗ rẽ, anh ta dừng lại, nín thở lắng nghe. Có tiếng động, cành cây rung, cành cây gãy... tiếng con gì gầm gừ...Im lặng... sột soạt... Lại im lặng. Nín thở. Súng nổ. Im lặng. linh tính báo cho người đi săn biết con mồi đã gục. Gục tại chỗ. Cánh tay anh theo thói quen kéo khóa nòng lên viên đạn thứ hai, ngồi chờ.

Một phút. Không đến, có lẽ nửa phút. Cũng không đến nửa phút. chẳng biết là bao lâu nữa... Có tiếng người la lên, tiếng chân chạy rậm rịch. Bóng tối. Không thấy gì cả. người đi săn cũng không biết thêm gì nữa...

Bên đường có một ngôi mộ mới. người ta truyền cho nhau rằng đó là ngôi mộ của một người bị người đi săn bắn chết. Người đó cùng cơ quan với người đi săn. Trong một giây hưng phấn không ngờ anh ta đã rủ thêm mấy người bạn đón đường, trốn vào bụi rậm để dọa người đi săn. Anh ta còn trẻ. Hình như anh ta nới có người yêu... Mà cô ấy đẹp lắm...

- Cái số nó vậy. Người ta ăn nhau cái số thôi bà ạ.

- Ừ có thế nào mới sinh ra thế chứ, Làm người không muốn lại muốn làm cọp.

- Hình như anh ta người miền xuôi...

- Nghe đâu vậy. Khốn khổ. Dọa ai không dọa, dọa gan hùm...

Chi tiết rõ ràng mỗi người nói một phách, nhưng đại khái thì như bà hàng nước trước cổng lâm trường đưa tin. Người chết là người giả là cọp để dọa người đi săn đó thôi.

Mấy tháng trôi qua, cây phân xanh phủ kín ngôi mộ ven đường. Cũng coi như phần mộ không còn. Vậy mà câu chuyện làm quà cho khách qua đường của bà hàng nước vẫn còn. Bát nước chè xanh đậm đà hơn, khói thuốc lào thơm ngọn hơn. Phận người sao bạc. Trên đời muôn vàn cái dại, chẳng cái dại nào giống cái dại nào. thế mà trời còn cho nhiều đêm không trăng sao. Người đi săn đi nhanh và êm. Bốn bề lặng im. Một giây vô tư lự. Người đi săn nín thở...Bóp cò.