NỬA THẾ KỶ NHỮNG GÌ ĐÃ MẤT. P1

     Tháng 8-2011 tôi có viết bài: Nửa thế kỷ đồng tiền mất giá. Tính ra cho tới thời điểm đó đồng tiền VN đã mất giá đến 100.000 (một trăm ngàn) lần. Tưởng chỉ viết có vậy rồi thôi. Nào ngờ, sau chuyến đi dọc chiều dài đất nước, nhận ra không mấy khi gặp được một cánh chim trời, lại phải  viết tiếp bài: Đất lành sao chim không đậu. Và nay với tin  mới đây chùa trăm gian ở Hà tây bị phá, tôi lại bị trăn trở về đề tài cũ: Nửa thế kỷ những gì đã mất. Bởi vậy tôi sẽ lần ngược thời gian, trở lại những ngày đầu tiên khi tôi ghi nhận được thế giới quanh mình và thấy những gì đang mất. Ngày ấy cách nay hơn nửa thế kỷ. Ấy là:
  1. Những cuốn sách bị đốt.
    Ngày ấy tôi mới năm tuổi, nhưng tôi đã có trí nhớ từ trước đó nữa. Nhưng nhớ về cái đã mất thì phải là năm ấy. Năm CCRĐ. Những chuyện đấu tố thì tôi không hiểu gì mấy, chỉ thấy người này nhui nhui ngón tay vào mặt người kia và nói những gì gay gắt lắm. Nhưng rồi chuyện có người bị bắn thì tôi chứng kiến, cả chuyện đốt sách cũng vậy.
     Sách được lấy ra từ nhà ai thì tôi không biết, nhưng tôi thấy người ta vun sách lại thành một đống rất to ở sân nhà bà Xoán. Phần lớn là sách chữ nho, có bìa đen. Những quyển sách rất mềm, trang giấy mỏng nhưng rất dai. Rồi người ta châm lửa đốt. Những quyển sách mới đầu rất khó cháy, chỉ có khói lên nghi ngút. Dần dần thì lửa cũng bốc, thành đám cháy ngùn ngụt. Ngày ấy tôi chưa hiểu gì mà đã thấy xót xa.
  Sau này thì tôi biết số sách ấy phần nhiều là của hai anh em ông ngoại tôi. Ông ngoại đỗ giải nguyên nhưng không ra làm quan. Ông chỉ đọc sách, chữa bệnh. Ông bị Pháp bắt giam rồi chết trong tù từ những năm 30. Còn em ông ngoại thì đỗ đạt rồi có ra làm quan, bị bắn chết năm 45. Mãi sau này ông ngoại được công nhận là liệt sĩ, còn em của ông được công nhận là chí sĩ yêu nước. Đau thế. Muộn rồi. Dù có an ủi muộn còn hơn không thì vẫn tiếc, vẫn đau, mà tiếc nhất là sách của hai ông đã bị đốt hết rồi, không có cách gì phục hồi lại được.
   Sau này lớn lên tôi không thấy một cuộc đốt sách nào nữa, nhưng mà lại biết còn có nhiều cuốn sách mình không được học, không được đọc, không có mà đọc. Mãi sau nữa khi đã về già mới có thể tìm đọc được một số ít trong đó có những cuốn sách rất hay, rất bổ ích.  Ngược lại cũng có nhiều thứ phải học rất mất thời gian và công sức nhưng lại chẳng có lợi ích gì. Không những chỉ có sách mà rồi dần dà tôi còn thấy những điều mất mát khác.
Còn nữa