TRONG THÔ CÓ MỊN

 

      Trong vũ trụ loảng tới  sáu chục con số không (10 mũ âm 60), để có được một nguyên tử, sao cho các điện tử quay quanh hạt nhân mà không bị mất động năng, không bị hút vào nhưng cũng không văng ra, điều đó cần có sự sắp đặt hoàn hảo, không hề ngẫu nhiên, nghĩa là cần có trí tuệ mịn.

      Bao nhiêu tỉ phân tử SiO2 trong vũ trụ loảng mênh mông ấy làm sao tìm gặp được nhau để thành một hạt cát. Bao nhiêu ti tỉ hạt cát làm sao biết tìm nhau để tạo thành sa mạc. Lại phải có sự sắp  đặt tài tình của mịn.

      Cầm lên cục gạch nhìn là thô, nhưng phải có chút mịn của cái cách làm khuôn, của sự căn chỉnh độ nung... và cái tình cảm, ý chí của người thợ gửi gắm vào thì mới ra viên gạch.

       Căn nhà cũng là thô, chắp nối từ nhiều cái thô rời rạc: gạch cát gỗ đinh... Nhưng như Gödel đã nêu trong định lý bất toàn một hệ kín gạch cát gỗ đinh không thể tự nó tạo nên nếp nhà được, kể cả khi cấp thêm năng lượng. Phải có cái gì ngoài hệ vật chất thô ấy nữa thì sự chuyển từ vật liệu thành căn nhà mời có thể xong. Cái ta cần ngoài hệ kín vật chất thô ấy chính là mịn. Đó là  mịn của ý tưởnsg kiến trúc, thiết kế, là cái mịn của nguyện vọng chủ nhân,là cái mịn của tay nghề người thợ...  Bao nhiêu là cái mịn hợp thành cùng với gạch đá mới nên căn nhà mơ ước. Rồi phải có con người vào ở với bao trân quí yêu thương, nếp nhà mới thành tổ ấm. 

     Nếp nhà, viên gạch, hòn sỏi, hạt cát, cho tới li ti nguyên tử đều cùng có mịn. Nhờ vậy mà vạn vật dẫu vô tri thì vẫn có linh.

Hơn thế, những sinh thể sống, từ cỏ cây, giun dế chim muông, cao nữa cho tới con người, thì dù vẫn là rời rạc, là thô, nhưng cũng là mịn, vô cùng mịn. Phải là trí tuệ siêu việt vô biên mới có thể sắp đặt sao cho các phân tử chất hữu cơ và vô cơ hợp lại với nhau một cách hoàn chỉnh tuyệt vời để  thành cơ thể sống, biết đồng hóa, dị hóa, biết thích ứng môi trường, biết sinh sôi nảy nở. .. Và nữa, biết yêu thương nhường nhịn, biết cố gắng kiên trì..., biết học hỏi sáng tạo. 

   Vậy là có thô có mịn trong vạn vật, từ vô sinh tới hữu sinh, từ vô tri đến hữu tri. Có thô có mịn trong cõi  hữu tình và trong cả trong chốn vô tinh như thể có âm có dương trong mọi sự vật  vậy.