NHỚ VỀ QUÊ NGOẠI: 18, 19

18.

Nghỉ hè. Tôi lang thang suốt ngày trên bãi biển nhặt vỏ ốc, mai mực, đuổi theo những con còng, những búi cỏ lông chông, nóng quá thì ào xuống biển, tắm mát, lại lên bờ lang thang, thui thủi. Có hôm tôi ra phía ghềnh đá ngồi xem người ta câu cua đá, câu cá bống. Cần câu chỉ đơn giản là một cái que cứng, dài chừng hơn một mét, chứ không phải là cái cần câu cong vút và mảnh mai như thường thấy.

Ba bày cho tôi trò chọi dế, thế là tôi lại say với trò này. Tôi tìm bắt dế dưới các đống rác, dưới các tấm tranh săng vương vãi đâu đó khắp nơi trên công trường. Dế này là dế chó, nhỏ hơn con dế sa. Dế chó thì có quanh năm, còn dế sa phải tới mùa thu mới có. Dế sa đào hang để ở, còn dế chó thì trốn trong chỗ kín và ẩm. Những con dế đực có vân xoắn trên cánh mới biết gáy và biết chọi. Thả hai con dế đực vào cái nắp hộp thuốc, lấy hoa cỏ may xoáy xoáy trên lưng thế là chúng xòe cánh lên, rung rung và cất tiếng gáy. Tiếng dế the thé, gay gắt, khiêu khích, thế là hai chú lao vào nhau kịch chiến. Hai miếng đánh chủ công là đá bằng càng, với những cái đinh nhọn và cắn, nhất là cắn đứt râu. Cũng có khi hai đối thủ chỉ nhìn nhau đã phân cao thấp, thì thôi không có kịch chiến.

Từ chơi dế tôi chơi tiếp sang châu chấu voi, rồi bọ ngựa. Một hôm nhốt chung bọ ngựa và châu chấu voi vào cùng một hộp, sáng ra chỉ còn những chân càng và cánh của châu chấu, mới hay bọ ngựa là giống ăn thịt. Cái đầu của nó bé tí thế, trông xinh xinh, mà ghê gớm thật.

Cuối hè thì sim chín, rồi tới móc, và có cả quả muồng nữa. Nhà tôi có cái phích nước bị vỡ, chỉ còn vỏ, tôi cột quai, đeo cái vỏ phích bên người đi lên đồi tìm sim, móc, muồng, có hôm còn hái được quả bứa. Hái ăn không hết thì bỏ vào vỏ phích mang về, ba mẹ cũng ăn, các cô chú trong cơ quan cũng ăn. Ba mẹ đi làm cả ngày, chẳng bao giờ trách cứ tôi vì chuyện lên đồi hái sim hay ra biển tắm.

… Cơ quan, cái từ hay gọi là thế, chứ không nói trại cũng không nghe nói bệnh viện – có nuôi một con chó, còn nhỏ nhưng khôn lắm. Tôi lang thang, gọi nó đi cùng cho có bạn. Khi tôi ném một hòn sỏi vào bụi là nó lao theo, lúc sau chạy ra mồn ngậm đúng hòn sỏi ấy. Tôi thử nó nhiều lần, lần nào nó cũng tìm được.

… Đến tết năm ấy thì ba cho tôi cái pháo diêm tự tạo bằng van xe đạp, có cột mấy cái lông gà. Nhồi diêm, thêm một chút tinh ở vỏ bao, ấn cái đinh sắt có gắn sợi cao su vào lỗ van, tung lên cao, đầu van có đinh rơi xuống, chạm đất là đinh thúc vào thuốc gây nổ. Nhưng là phải cho rơi nơi đất cứng, tốt nhất là sân nề, sân gạch.

19.

Lên lớp 2 là phải chuyển lên học ở Quỳnh lộc, nhưng tôi vẫn trọ nhà ông bà Ngọc. Rồi tôi bị sốt rét như có dịp đã kể ở trên. Sau khi điều trị hết sốt thì tôi đi từ nhà đến trường luôn vì thực ra ở trọ đi học cũng không gần hơn được mấy, chỉ cái là không phải qua truông qua đèo.

Tinh mơ tôi đã đi học. Tôi đi theo lối mòn, trong sương mù giăng mờ, chỉ thấy bên đường lúp xúp các bụi cây, rồi lên đèo, rồi xuống dốc, đường đi gập ghềnh lô nhô những hòn đá như cối như tảng giữa đường, rồi tới một chặng bằng phẳng qua trảng đất chai cứng như đá chỉ lưa thưa vài ba bụi cây nhỏ mọc lên trong các kẽ nứt, rồi đi dọc một con suối cạn chỉ toàn cát, qua tiếp một cánh đồng mà hai bên con đường quanh co mọc toàn những bụi duối dày đặc bịt bùng, rồi tới làng, đầu làng có một nhà nấu rượu, mùi rượu bay ra tận ngoài đường, rồi ra tới bờ lạch Cờn, qua tiếp một làng nữa thì tới trường. Ba tôi nói là bốn cây số, cả đi và về là tôi đi bộ tám cây số như vậy mỗi ngày.

Có hôm đang đi trên đèo, trông xa trong sương mù có con gì vàng vàng đang đứng bên đường lẫn một phần vào trong bụi cây. Như thường nghe kể, tôi mường tượng là hổ. Đã mường tượng vậy rồi mà tôi vẫn đi tiếp mặc dù sợ và bước rất dè dặt. Tới gần thì thấy là một cành cây ai bẻ ra vất vào bụi rồi héo vàng trong đó. Có hôm mưa, cái khe cạn toàn là cát thường ngày bỗng dâng nước lên cao, chảy xiết. Thế mà tôi vẫn lội dọc theo khe đúng tuyến như mọi hôm, để tới trường, chỉ có điều khi lội như thế tôi đã cởi truồng.

Có hôm đang đi trên chặng quanh co qua cánh đồng thì nghe có tiếng khóc nhưng không thấy người, đi tiếp nữa thì đột nhiên trước mắt, ngay khúc quanh những bóng người mặc áo dài trắng toát, mũ chóp nhọn cũng trắng toát hiện ra.  Sợ quá, đứng sững người, chết lặng. Họ đi qua, khóc ri rỉ. Mãi sau trấn tỉnh lại tôi mới nghĩ đó là những người ra viếng mộ mới ở gần đâu đó…

Trưa đi về dọc đường tôi thường rềnh ràng vừa đi vừa hái sim hái móc để ăn. Ăn rồi thì mồm lưỡi đen sì, tôi sợ về ba mắng nên lại vừa đi vừa súc miệng bằng nước bọt, rồi nhổ ra. Thấy nước bọt vẫn đen, lại súc, lại nhổ. Thế mà không dè thành thói quen nhổ nước bọt, khi không ăn sim ăn móc vẫn nhổ xoèn xoẹt, lâu lắm mới sửa được.