ĐIẾU TỊT

Hồi còn đi dạy học, cách nay trên dưới ba chục năm, cứ đến hè là có một tháng chỉnh huấn. Thường là học chính trị hay nghị quyết. Thực tình mà nói không có sự học nào cực nhọc như việc học này. Cực không phải do khó về bài vở kiểm tra sát hạch, do khổ về sinh hoạt vật chất mà cực vì nó không chịu vào đầu, nó u u minh minh, nó dội tai trái, nó vọt tai phải. Nhất là cái món " làm chủ tập thể". Nó không là thịt chó, nhưng cũng không phải giả cầy. Nó không hẳn là lý thuyết, cũng không hẳn là thực tiễn, không phải Ơ- clit cũng không phải phi Ơ- clit. Nó cực kì tra tấn còn vì cái cực nhọc khốn khổ của người truyền thụ, người đứng lớp, người phổ biến cho mình nó lây sang. Và cuối cùng thì phần lớn là học viên không hiểu gì cả.

Những kỳ như thế thì việc hút thuốc lào vặt là giải pháp chống xì - troét tốt nhất. Ngoài hành lang hội trường có đến mấy chiếc điếu cày. Giải lao là các vị học viên nhảy ra chộp lấy điếu rít sòng sọc. Thuốc lào ngày ấy cũng đâu có sẵn, phân phối cả đấy. Được cái có thương hiệu hẳn hoi: Thuốc lào Thống nhất. Chiếc điếu chuyền tay nhau đến nóng lên. Thuốc lào vê đến sợi cuối cùng. Hết rồi thì lộn túi ra, vét lấy tí vụn thuốc cho vào nõ (dân Nghệ nói là nọ), châm lửa. Rít, tụt cả tàn. Thế là điếu tịt! Xoi. Lại tịt. Nhựa của thuốc bám vào, thuốc vụn không cháy hết. Tịt. Bực mình. Nhiều người cùng muốn hút lại cứ phải chờ xoi. Bực, bực không chịu được. Chực bữa cơm đã bực, chực hút được điếu thuốc còn bực hơn nhiều…

Thế rồi không biết từ đâu, từ thằng nào sinh ra bài Điếu tịt:

Điếu tịt bay ơi điếu tịt rồi

Thôi đừng rít nựa chỉ hoài hơi

Cũng đừng xoi chọt mần chi nựa

Vứt nọ ấy đi thay nọ khác thôi

Bài thơ lan truyền nhanh như điện. Thoắt cái cả trại chỉnh huấn ai ai cũng biết, cũng thuộc. Rồi lan về các trường và các ngõ ngách. Chỉ đến khi kinh tế có khá lên, những năm sau này, nhiều người chuyển từ điếu to sang hút điếu nhỏ, thì chuyện điếu tịt mới nhạt dần. Đến giờ thì chỉ còn ai đã qua cái thời ấy mới biết, mới còn nhớ mà thôi.