ĐẤT NƯỚC - MẸ HIỀN ƠI

         1.

Đất nước- Mẹ hiền ơi con biết mẹ nghèo

Dẫu ai đó ngợi ca người giàu có

Con nếm trải cái nghèo của mẹ

Qua lần hồi rau cháo ngày xưa

Và qua đồng lương hột gạo bây giờ

Đã lắm lúc con băn khoăn tự hỏi

Về nỗi khổ của chúng con

Và về cái nghèo của mẹ.

              2.

Có phải ngày xưa, từ trước bốn ngàn năm

Đất nước mình giàu có quá rồi chăng

Nên mẹ Âu Cơ và Lạc Long Quân

Đã chia năm mươi đứa chúng con lên rừng

Cho cả rừng vàng

Cho chúng con ăn- ăn sẵn và đốt phá

Chia năm mươi đứa chúng con xuống biển

Biển bạc mênh mông quá

Biển cũng cho ăn và hào phóng đến vô bờ

Chúng con lớn lên sung sướng vô tư

Không hề nghĩ đến một ngày đói khát

Cũng không nghĩ những gì còn mất

Chỉ những lúc xâm lăng thèm khát nhảy tranh phần

Con của mẹ mới đồng lòng đánh đuổi

Khi ấy đất nước mình

Nhờ những đứa con anh hùng

Mà trở nên sáng chói

                 3.

Và mới đây thôi

Chúng con lớn lên vẫn trong sự cưu mang

Của biển bạc rừng vàng

Trong ánh hào quang những trận thắng xâm lăng

Chúng con lớn lên bình yên

Ăn nhờ vào thiên nhiên vô tư lự

Nhấm nháp vinh quang xưa do cha ông để lại

Chúng con lớn lên không nghĩ tới ngày mai

Một ngày mai trời có sinh voi

Nhưng cỏ không còn nữa

Một ngày mai tìm miếng ăn không dễ.

Đã thế

Bọn xâm lăng vẫn chực nhảy tranh phần;

Những đứa con của mẹ vẫn còn tin

Biển bạc rừng vàng

Chúng chờ được bao cấp niềm tin

Và bao cấp miếng ăn

Thói ỷ lại và lòng tham thành cố hữu

Sự bao cấp làm con người hèn yếu.

                       4.

Thiên nhiên ơi, đất mẹ cạn kiệt rồi

Dòng sữa không còn

Như nước nguồn xưa cứ thế sinh sôi

Giờ con mẹ quá đông

Không phải năm mươi

Không phải một trăm

Mà tưởng chừng  quá ngưỡng

Chúng ham uống và quấy đục ngầu nguồn sống

Chúng chẳng còn vô tư khi biết mẹ nghèo

Chúng tranh giành nhau

Những gì còn nhờ mẹ chắt chiu

Và chúng phá

Phá mười mươi miễn là dành được một.

     5.

Đất nước mẹ hiền ơi

Cây nến cháy hai đầu

Ngọn lửa lớn mà mẩu nến còn quá ngắn

Giờ thì bọn ngợi ca mẹ giàu

Chỉ là cái bọn

Nịnh mẹ thôi, để bòn vét cho mình

Để phỉnh phờ lừa bịp dân đen

Và là để không phải lo

Không phải làm gì cả

Vẫn mát mẻ trên tòa sen an tọa.

                6.

Mẹ hiền ơi

Con biết mẹ nghèo

Con xin lỗi đã nói ra điều ấy

Làm mẹ xót xa

Bởi mẹ thương chúng con, chiều chúng con biết mấy

Mẹ đã chắt chiu, mẹ đã cưu mang

Cho chúng con biển bạc rừng vàng

Đến chút nhỏ như con sò con ốc

Một ngọn cỏ lá rau củ khoai hạt thóc

Mẹ cũng dành cho chúng con đâu có giữ riêng mình

Và vì chúng con mẹ đã lặng thinh

Cắn răng chịu những nỗi đau mất mát

Những đám cháy trên thịt da

Những khối bầm trong gan ruột.

Còn chúng con thì vô tâm

Không thấy mẹ xơ gầy

Hay ích kỷ tham lam, hay đui điếc đi rồi

Mà cứ để mặc mẹ mình như thế.

                        7.

Mẹ ơi

Con nói ra điều này, có thể

Có kẻ nào đó sẽ tức con

Những kẻ từng sống bằng ca ngợi mẹ suông

Bằng lừa phỉnh, vét bòn, cướp phá

Bằng mọi cách, miễn là vơ về mình tất cả.

Và mẹ ơi!

Những người lao động đêm ngày

Để kiếm sống, đã đành, nhưng quá thơ ngây

Hoặc quá vô tâm, hoặc vụng về công nghệ

Cứ như thời hồng hoang, thì có thể

Vì con viết điều này mà giận con một chút, không sao;

Còn những ai tháng năm vất vả gian lao

Cấy lúa trồng khoai nuôi tôm thả cá

Kiên nhẫn trồng từng cây giữa bốn bề đốt phá

Đắp một khúc đê, khơi một dòng mương

Làm hạt cát dựng xây, làm hòn đá rải đường

Lòng ao ước cho mình ngày một ấm no

Nước nhà ngày thêm giàu đẹp

Mà cho đến bây giờ vẫn lam lũ đói nghèo

Lắm lúc còn bị nhiều bề ức hiếp

Thì chắc cũng như con, nghĩ về mẹ mà buồn

Mà lo, mà tự vấn lương tâm

Mình có lỗi gì

Với đất nước- mẹ hiền không nhỉ?

                  8.

Và tất nhiên chúng con không thể

Thanh thản nói rằng mình chẳng lỗi lầm chi

Ít nhất thì trong chúng con còn mang nặng một sức ì

Của quá khứ ăn nhờ dựa dẫm

Của nghìn năm sản xuất nhỏ giản đơn manh mún

Lại chẳng bao giờ mở cửa trông ra

Mẹ hát con khen quanh quẩn trong nhà

Đã lắm lúc tự thấy làm thỏa mãn

Vỗ ngực cho mình vĩ đại anh hùng dũng cảm
Sáng suốt văn minh nhân đạo dân quyền
Đủ thứ mỹ từ lộng lẫy rùm beng

Cũng có lúc chúng con nhận ra mình đói khổ

Và đất mẹ xác xơ nghèo

Nhưng ai dám nói ra điều đó

Những năm mất mùa chỉ nghĩ tại thiên tai

Ai nghi ngờ đâu lầm lỗi của thiên tài

Trong đói rét chúng con ôm nhau ngủ

Được ăn bánh trong mơ đã lấy làm thích thú

Rồi bất chợt tỉnh ra

Cả lũ bỗng điên khùng

Tức kẻ thức trước mình, đâm chửi bới lung tung

Nếu có thể thì còn đập phá

Những gì trong tầm tay

Mà không phải của riêng mình cho hả

Như thể đâu đâu cũng đối kháng kẻ thù

Cung điện, đền đài, nghệ thuật, văn thơ…

Mẹ hiền ơi

Tội của chúng con như vậy

Có thể ít, hoặc nhiều hơn thế ấy

                      9.

Trong chúng con còn có một lòng trung

Với bề trên, dù xa tít mịt mùng

Dẫu rằng đấy chưa thật là minh chủ

Có phải vì chúng con yếu hèn

Cần kiếm tìm điểm tựa

Mà phải cúi đầu trước ông phỗng sành không

Hay vì chúng con ngu dốt tối tăm

Mà phải sống bằng tư duy người khác

Tin đủ thứ

Đạo giáo, thần linh, ma tà, học thuyết

Dù chẳng hiểu gì, dù chẳng thấy nơi đâu

Còn nhãn tiền kia cái sự đói nghèo

Của đất nước, của chính mình

Thì cố tình quên lãng

Hay yên trí đã thuộc về một thời nào xa lắm.

 

                       10.

Trong chúng con còn có một tình yêu

Rất thiết tha, nhưng đơn giản một chiều

Quê hương chỉ là chùm khế ngọt

Lắt lẻo cầu tre, con sông xanh mát

Một tiếng sáo diều, một khúc hát ầu ơ

Quê hương là êm đềm kỷ niệm ấu thơ

Là một thoảng khói lam chiều xưa cũ

Chúng con không quen hình dung

Quê hương to đẹp đàng hoàng rực rỡ

Thường ngỡ ngàng trông biển rộng sông dài

Chúng con lại càng không quen

Với những tiện nghi, biệt thự, lâu đài

Nói chi đến tình yêu hướng về phía ấy

Chúng con không quen yêu cái gì không nhìn thấy

Hay một cái gì xa lắc xa lơ

Có thể rằng có chút ít mộng mơ

Hoặc ngược lại- sự muốn thèm dung tục

Hướng về phía giàu sang bạc vàng gấm vóc

Hoặc về phía thiên đường ảo vọng cao siêu

Nhưng chưa bao giờ hướng về đấy một tình yêu

                11.

Cứ vậy chúng con quen với đói nghèo

Vừa kiêu hãnh thấy mình thanh đạm

Vừa oán trách rủi ro số phận

Vừa lại vô tình o ép trói tay nhau

Nhưng sự đói nghèo nào chỉ thế đâu

Còn cổ hủ nghìn năm với cái nghèo Bắc thuộc

Đến khai hóa văn minh thêm cái nghèo thuộc Pháp

Lại tiếp cái nghèo phát xít Nhật 45

Tiếp nữa là cái nghèo rất Mỹ

Vừa hào nhoáng phồn hoa

Vừa rải thảm đạn bom, hơi độc, na pan...

                 12.

Ôi đất mẹ sao ngàn đời nay vậy

Có phải vì chúng con yếu hèn

Không ngăn nổi kẻ thù để giữ yên bờ cõi

Hay đất mẹ quá giàu mà chúng nó thèm chăng

Hay vì chúng con ngu dốt tối tăm

Hay sao nữa - Người ơi

Hãy nói cho chúng con được rõ

Cho chúng con thoát khỏi vòng mê lú

Cho đất mẹ mạnh giàu lên to đẹp đàng hoàng

Cho chúng con hết đói nghèo tăm tối lầm than

Chúng con muốn được đứng trong trời đất

Như mọi người ngẩng cao đầu mà hát

Ngợi ca Người - Đất Nước - Mẹ Hiền ơi!

                                     5/1988—1/1989