Không biết là để xây cái gì, sao người ta lại phá

     Thật khó trả lời câu hỏi này. Chẳng hóa ra người ta hành động không có mục đích?  Hành động không mục đích thì không phải là việc của con người. Phải có đích chứ. Vậy đích ở đây là gì? Lại thật khó mà nói rõ được, vì đích còn xa lắm, chỉ mù mờ hình dung về nó, làm sao nói ngay được nó là cái gì. Chưa có đích rõ ràng sao người ta lại hành động? Lại thật khó quá! Lại quay về hỏi từ đầu. Thôi thì cố thử lý giải xem, may chăng có lý nào nghe lọt.

      1. Người ta phá vì không thể chấp nhận sự tổn tại của sự vật đó.

--. Vì nó quá xấu, hoặc nó đứng không đúng chỗ mà lại không thể di dời.

--. Vì nó ức chế hoặc đè nặng lên con người ta đến mức không chịu nổi.

      2. Người ta phá vì cái đó không phải của chính họ:

--. Mà là của kẻ họ đang căm ghét.

--. Hoặc cũng chẳng phải của riêng ai, nhưng có khả năng rất dễ rơi vào tay kẻ khác.

--. Hoặc cái đó chẳng ai trông nom nhòm ngó.

     3. Người ta cũng có thể phá phách khi quá bực tức điều gì, mà không biết trút căm tức vào đâu. Khi đó người ta sẽ đập phá:

--. Cái gì ở ngay trong tầm tay.

--. Cái gì không thực là tối quan trọng đối với họ.

--. Hoặc bất cứ cái gì không phải của riêng họ và là không của ai cả.     

     4. Người ta phá khi người ta sợ hãi.

--. Sợ cái đó có hại cho mình, hoặc chỉ mơ hồ nó ám ảnh mình.

--. Sợ kẻ khác có cái đó thì sẽ hơn mình.

    5. Người ta phá vì một đức tin hay một ý tưởng:

--. Khi người ta có một đức tin vào điều gì thiêng liêng, người ta sẽ phá cái gì ngược với đức tin đó, nếu như cuồng tín.

--. Khi người ta mù quáng tin theo kẻ khác, ngay cả khi chỉ có một ý tưởng mơ hồ, thậm chí càng huyễn hoặc, càng nhiều hứa hẹn, dẫu suông, càng dẫn dụ người khác.

--. Hoặc là chỉ hùa theo phong trào, theo bầy đàn, mặc cho trong lòng bán tín bán nghi, thậm chí trong lòng sợ hãi.

    6. Người ta phá vì một ý đồ, vì một tham vọng. Tham vọng càng lớn, càng cần dẫn dụ nhiều người, nếu được, thì sức phá càng mạnh. Nhưng những tham vọng lớn thường lại mơ hồ, khó trù liệu, thậm chí còn chưa hình dung nổi phá thế nào, xây làm sao.

     7. Người ta phá để xây cái khác, tốt đẹp hơn.

 Khi người ta hoàn toàn tự tin rằng mình sẽ xây được cái tốt đẹp hơn, bằng chính sức mình, với sự chuẩn bị chu đáo từ ý tưởng đến thiết kế, dự toán nhân tài vật lực, cho đến thi công và chọn đúng thời điểm thuận lợi nhất, thì người ta mới phá cái cũ. Điều cuối cùng này thực sự ít khi đạt được mà phần nhiều là rơi vào các điều trước đó, nhất là khi con người ta chủ quan nóng vội.

        Có thể tôi chưa hình dung hết những gì đẩy người ta đến chỗ đập phá, nhưng chỉ bấy nhiêu cũng đủ thấy không có nhiều lý do chính đáng để đập bỏ. Và cũng qua đây cho ta thấy để xây được cái mới tốt đẹp hơn cái đã đập bỏ, thật không dễ dàng gì.

                                                                                           15-5-2011