HÀM SỐ CUỘC ĐỜI

        Đời người như một hàm số theo biến thời gian. Thời gian thay đổi, đời người cũng đổi thay theo. Đời người có khoảng xác định: không mấy ai vượt quá trăm năm; cũng có miền giá trị: giàu nghèo, sang hèn, quân tử tiểu nhân, đủ cả. Hàm có khi thăng (đồng biến), có lúc giáng (nghịch biến); có khi đạt cực đại, có khi chạm cực tiểu. 
      Hàm số cuộc đời còn tùy thuộc nhiều tham số khác: mẹ cha, quê quán, ngày sinh...Còn tùy vào duyên vào nghiệp. Có cái đã lập trình, có thứ nhờ tu tập.
     Chỉ cần thay một chữ, một số, một dấu, thì hàm số đã khác. Thay một chút góc nhìn, một hơi thở, một niệm, đời người cũng sẽ khác. 
      Thầy trò tôi đã học và đã giải các bài toán khảo sát hàm số, nhưng có bao giờ nghĩ hãy khảo sát chính mình: đâu tập xác định, đâu miền giá trị? Đâu là không gian sống, là công việc phù hợp của mình? Đâu sở trường, sở đoản?... 
        Lại nữa, ngày giờ sinh không thể thay, nhưng có thể đổi giờ thức dậy mỗi ngày? Quê hương không thể đổi, nhưng có thể đổi chốn dung thân? Thầy cô không thể chọn nhưng có thể chọn sách để đọc... 
       Những điều này tôi chưa kịp nhận ra để nói với trò hồi còn trẻ. Chỉ sau ngày nghỉ hưu, tôi mới có cơ may thấu hiểu. Và tôi đã lồng nó vào các bài giảng với những trò lớn tuổi ở trung tâm GDTX, nơi tôi dạy hợp đồng, cũng như với trò ở các trường khác, cùng thời. Lúc ấy tôi thấy trong mắt các trò có chút ánh sáng long lanh hứng thú. Những tin các trò soi lại ít nhiều.    

15/12/2021