Cái nhìn từ mọi phía

        Mấy ông thầy bói xem voi, do xem bằng tay nên mỗi ông thấy một khác. Người không mù như thầy bói nhưng viễn, cận, hoặc loạn thị, dù góc nhìn không khác, thì sự thấy vẫn khác. Những kẻ như tôi, nhìn chữ Tây chữ Tàu, thấy mà không  hiểu thì có khác chi mù. Hoặc giả, mấy ai nhìn vào bàn cờ mà thấy được nước đi, đừng nói thấy trước được dăm bảy nước, làm sao biết được thất thế hay thắng thế, biết sao thua được thế nào.

Mù chữ, mù ngoại ngữ, mù cờ tướng, mù tin học, mù bóng đá, mù phong thủy, mù kinh tế thị trường…Không biết thứ gì là mù thứ đó, biết lơ mơ lờ mờ thì có hơn mù mấy nỗi. Trừ cái chuyên môn hẹp của anh, gọi là biết, còn thì hầu hết các lĩnh vực khác là mù lòa cả. Trương mắt nhìn còn không thấy, hoặc chỉ thấy lờ mờ thì dù không góc nhìn khác vẫn thấy khác.

Ra chợ mua mớ rau, làm sao để biết không có thuốc sâu? Ra đường ú ớ hội tề, lơ ngơ phạm luật. Mở mắt nhìn mà còn không thấy, nói chi thấy thế này rồi còn thấy thế kia.

Đứng trước đại ngàn mà chỉ thấy cây không thấy rừng, không thấy thái sơn sừng sững. Đứng trước biển chỉ thấy sóng gió, cá tôm, con còng con rạm mà không thấy thềm lục địa, không thấy đảo xa, không thấy đại dương nối cả năm châu tròn một địa cầu.

Ấy là chưa kể cái sự bưng bít thông tin, tam sao thất bản, cái sự thông tin giả, thông tin ảo. Còn thêm thông tin một chiều, nhìn từ một phía. Thêm nữa tô hồng, thêm nữa bôi đen…

Cho nên, không cứ phải là góc nhìn khác mới thấy khác, hay góc sờ khác mới thấy khác.  Dường như ai ai mà cũng nói lên được điều mình thấy thì mỗi người đều nói một khác cả. Chỉ khi không được nói ra, hoặc chỉ nghe một người nói rồi nói theo một người đó thì mới nói na ná giống nhau thôi.

Sự nhìn đã vậy, sự nghe cũng không  khác bao nhiêu. Cái loài thú nghe được thì người không nghe được. Cái người này nghe được thì người khác lại không nghe được. Nghe được rồi, người hiểu người không. Hiểu rồi thì nông sâu, đen bóng lại khác nhau nữa. Đến khi đem cái hiểu ra mà hành thì còn khác nhau nhiều lắm.

Sự nghe, sự nhìn chưa phải là tất cả những gì con người cảm nhận được về thế giới này. Mới là cảm nhận từ thực tế khách quan mà còn vậy. Cọng thêm một chút chủ quan vào nữa thì còn sai khác tới đâu.

Dẫu vậy tôi vẫn tin rằng: Bằng cái nghe, cái nhìn của mọi người, từ mọi phía, và cùng được nói lên, cùng được lắng nghe, cùng được thảo luận thì nhận thức về sự vật sẽ sáng rõ hơn nhiều.

15-6-2011